Οι πτυχές της αηδίας: Γιατί αηδιάζουν οι άνθρωποι; (Μέρος 1ο)

             Πόσες και πόσοι από εμάς, όταν βρεθούν σε διαφορετικό περιβάλλον από αυτό του σπιτιού μας, δεν βρισκόμαστε αντιμέτωποι –ποικίλει βεβαίως με το πόσο ευαίσθητοι είμαστε- με διάφορες, λιγότερο ή περισσότερο, βρόμικες, δύσοσμες, σιχαμερές, αηδιαστικές καταστάσεις;

            Η νοσταλγία της τάξης και της καθαριότητας του προσωπικού μας χώρου μας δημιουργεί συναισθήματα αηδίας και απέχθειας για το νέο χώρο που καλούμαστε να μείνουμε για κάποιο διάστημα (π.χ διακοπές σ’ένα σπίτι στο χωριό, στο κάμπινγκ, κ.λ.π).   

            O καθένας έχει τις προσωπικές του απέχθειες και ιδιαιτερότητες,σε ότι αφορά την αποδοχή και τον εγκλιματισμό σε ένα καινούργιο περιβάλλον,  αλλά λίγοι είναι αυτοί που τίποτε από τα παραπάνω δεν τους επηρεάζει  και δεν τους αηδιάζει, επιδεικνύοντας μια προσαρμογή που σε πολλούς από εμάς, είναι ακατανόητη. Tι είναι λοιπόν αυτό το συναίσθημα της αηδίας και από πού πηγάζει;

Aπό πού προέρχεται η αηδία;

            Αν ανατρέξουμε σε κάποια λεξικά ψυχολογίας, θα διαβάσουμε ότι η αηδία είναι  ένα «έντονα δυσάρεστο συναίσθημα αποστροφής» ή «απέχθεια που φτάνει μέχρι τη σωματική δυσφορία».  Κάποιοι νευρολόγοι περιγράφουν το συναίσθημα αυτό που έχει σχέση με την αηδία ως : «κατάσταση συναγερμού και έκτακτης ανάγκης», «ένταση και αγώνας κυριολεκτικά για ζωή ή θάνατο». 

         Κάπως υπερβολικά δεν ακούγονται όλα αυτά; Είναι τόσο τραγικά τα πράγματα;

            Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πράγματα ή καταστάσεις που μπορεί να μας κάνουν να νιώσουμε πάρα πολύ δυσάρεστα. Η βασική ιδέα όταν νοιώθουμε αηδία είναι ότι αισθανόμαστε να μας πλησιάζει κάτι που δεν θέλουμε. Aηδιάζουμε κυρίως με πράγματα που αναγκαζόμαστε (ακόμα και νοερά) να αγγίξουμε, να γευτούμε ή να μυρίσουμε.  Σύμφωνα με τον  φαινομενολόγο Άουρελ Kολνάι, η όσφρηση αποτελεί την  κυριότερη πηγή της αηδίας. Tο πρωταρχικό αντικείμενο αηδίας είναι ό,τι έχει να κάνει με το σάπισμα, και ακολουθούν οι εκκρίσεις και τα περιττώματα. Aκόμη, αηδιαστική μοιάζει να είναι η ιδιότητα του γλοιώδους και κολλώδους, το βούισμα και το σούρσιμο των εντόμων και των ερπετών, αλλά αηδία μπορεί να προκαλέσουν και οι τροφές και το ανθρώπινο σώμα.

            Aυτό το τελευταίο εκφράζεται κυρίως στη σεξουαλικότητα, αλλά όχι μόνο: Mπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε μία ελαφριά αποστροφή ακόμη και η ζέστη του καθίσματος στο οποίο μόλις πριν από εμάς καθόταν κάποιος άλλος. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

            Γιατί απλούστατα η «ικανότητά» μας να αηδιάζουμε είναι -όπως ο φόβος και ο πόνος- ένα από τα όπλα του οργανισμού μας. Tο γεγονός ότι μία δυσάρεστη μυρωδιά ή γεύση μάς προκαλεί απέχθεια, μας βοηθάει να προστατευόμαστε από χαλασμένες, δηλητηριώδεις, βρόμικες ή βλαβερές ουσίες. Mας κάνει να είμαστε σε επιφυλακή απέναντι σε έντομα ή ερπετά, τα οποία πράγματι μπορεί να μας προκαλέσουν πόνο, αλλά και να μας βλάψουν σοβαρά. Aυτοί είναι οι κύριοι λόγοι ύπαρξης της αηδίας.

         Ας δούμε όμως και μια άλλη διάσταση της αηδίας, που μπορεί ακόμη και  να προκαλέσει  ηδονή

            Όπως προαναφέρθηκε παραπάνω, εκτός από την καθαρά βιολογική αναγκαιότητα της αηδίας, κατά την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και του ανθρώπινου πολιτισμού, η αηδία έχει πάρει μεγάλες ψυχοκοινωνικές διαστάσεις. Σύμφωνα με τον Σίγκμουντ Φρόιντ ο οποίος ασχολήθηκε πάρα πολύ με τα ένστικτα, τις ορμές, τις πιο «απόκρυφες» και απαγορευμένες πλευρές της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και με πολλούς άλλους θεωρητικούς, αυτή η βιολογική αναγκαιότητα, η «υγιεινή» πλευρά της αηδίας, μπορεί να περιέχει, καλά κρυμμένη και μία δόση ευχαρίστησης και ηδονής.

            Mία απόδειξη γι’ αυτό θα μπορούσαν να είναι οι εκατοντάδες ταινίες που κυκλοφορούν και οι οποίες παρουσιάζουν αηδιαστικά έντομα, τέρατα με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά, σκηνές φρικιαστικής βίας, γλιτσερές ουσίες που ξεχειλίζουν από τα υπονόμους,κ.λ.π. Έχετε αναρωτηθεί γιατί μας ικανοποιεί η θέα τους και η παρακολούθηση τέτοιων αηδιαστικών και τρομακτικών σκηνών;

                                                                                                                                  Συνεχίζεται....

  Πηγή:www.google/ Η ψυχολογική προσέγγιση της αηδίας.