Συνδυάζοντας τους φόβους μας..... με την Αποφευκτική διαταραχή της Προσωπικότητας

Κάθε άνθρωπος όταν γεννιέται είναι οπλισμένος από το Θεό, με πέντε φυσικά συναισθήματα, την Αγάπη, το φόβο, το θυμό, τη θλίψη και τη ζήλια.

 Μόλις διανύσει  περίπου τα πέντε πρώτα χρόνια, αυτά τα συναισθήματα έχουν ήδη μετατραπεί σε αφύσικα. Ο λόγος;

Μα απλούστατα κανείς μας δεν βιώνει εμπειρίες ενός ιδανικού περιβάλλοντος, γιατί δεν υπάρχει η τελειότητα, δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι (γονείς), ούτε και ιδανικές συνθήκες αναπτύξεως και εξέλιξης.

Κι αυτό που προσπαθούμε να μετατρέψουμε όλοι μας, είναι τα αφύσικα συναισθήματα να γίνουν φυσικά. Δεν γνωρίζω βεβαίως πόσοι τα καταφέρνουν και σε ποιο βαθμό.

Σε ότι αφορά το φόβο, οι άνθρωποι έχουν γενετικά δύο φυσικούς φόβους. Τους ξαφνικούς δυνατούς θορύβους και την πτώση από μεγάλο ύψος. Αυτοί είναι οι φυσικοί φόβοι όλων των ανθρώπων.

Σκεφτείτε τον εαυτό σας παιδί, να σας έχουν ανεβάσει σε ένα ψηλό σημείο και να σας προτρέπουν να κατέβετε (ή να πηδήξετε). Δεν θα το κάνετε γιατί θα σας κυριέψει ο φόβος για τα ύψη ή εκεί που καθόσαστε ήρεμος/η στη βεράντα του σπιτιού σας, ακουστεί ξαφνικά ένας δυνατός θόρυβος (π.χ. μια κροτίδα, κ.λ.π) θα τρομάξετε, θα χτυπήσει πιο έντονα η καρδιά σας, θα αναστατωθείτε.

Αυτό ακριβώς είναι ο φυσικός φόβος για τους ξαφνικούς θορύβους. (Σαν πείραμα αν θέλετε, κάντε  το  με τα παιδιά σας…θα έχουν την ίδια αντίδραση…θα βιώσουν τον ίδιο φόβο).

 Αυτές είναι λοιπόν οι φυσικές φοβίες (ύψος ή θόρυβος) που μας έχουν δοθεί προκειμένου να προστατευτούμε σωματικά- δηλ. να μεριμνήσουμε για την επιβίωσή μας. 

Περιοριζόμαστε μόνο σ’ αυτούς τους φόβους;

Σαφώς όχι. Φοβόμαστε την απόρριψη, την εγκατάλειψη, την αποτυχία, το θάνατο, τα φίδια, τις σαύρες, τις κατσαρίδες, την κριτική των άλλων, το Μετρό, τα ασανσέρ, και τόσα άλλα….

Καταλήγουμε να έχουμε αμέτρητους αφύσικους φόβους, που όμως αντί να μας προστατεύουν, μας κάνουν δυστυχισμένους/ες και μη λειτουργικούς.

Και δεν είναι μόνο αυτά τα κακώς κείμενα. Αυτές τις φοβίες τις μεταδίδουμε και στα πρόσωπα που αγαπάμε, στα παιδιά μας, στα εγγόνια μας, κ.λ.π. Και έπεται  η συνέχεια…αυτούς τους φόβους τις μεταφέρουν τα παιδιά μας, στα δικά τους παιδιά…και πάει λέγοντας.

Για αυτούς τους αφύσικους φόβους θα μιλήσουμε παρακάτω, συνδυάζοντάς τους, με μία άλλη διαταραχή προσωπικότητας, την Αποφευκτική. 

  

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η έντονη κοινωνική αναστολή, τα αισθήματα ελλατωματικότητας και   ανεπάρκειας καθώς  και η υπερευαισθησία στην κριτική των άλλων.

Τα άτομα με Αποφευκτική Διαταραχή της Προσωπικότητας αποφεύγουν όλες τις καταστάσεις όπου υπάρχει σημαντική διαπροσωπική επαφή, από φόβο κριτικής, αποδοκιμασίες, εγκατάλειψης ή απόρριψης.

Έτσι, έχουν δυσκολία να προχωρήσουν επαγγελματικά, να κάνουν φίλους, να κάνουν στενές σχέσεις, να πάνε σε διάφορες κοινωνικές συναντήσεις. 

Αν καταφέρουν να δημιουργήσουν  διαπροσωπικές σχέσεις είναι αρκετά δοτικοί  και αυθεντικοί. Υστερούν πολύ όμως σε εύρος κοινωνικών δεξιοτήτων με αποτέλεσμα στους άλλους να φαίνονται περίεργοι και ιδιαίτεροι.

Νιώθουν ανεπαρκή, κατώτερα, μη αρεστά, είναι ντροπαλά, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και φοβούνται συνεχώς μήπως τα γελοιοποιήσουν (κοροϊδέψουν).

Μόνον όταν νιώσουν ότι ένα άλλο άτομο τα αποδέχεται χωρίς καμιά κριτική (άνευ όρων αποδοχή ή θετική αναγνώριση) και τα υποστηρίζει, μπορεί να προχωρήσουν σε στενές σχέσεις.
 

Πολλές φορές στην παιδική ηλικία έχουν  το προφίλ του ντροπαλού παιδιού που αποφεύγει τους ξένους, τις νέες καταστάσεις και θέλουν συνέχεια την παρουσία των γονιών τους για να αισθανθούν καλύτερα και να νοιώθουν ασφάλεια. Συχνά παρουσιάζονται με το σχεδόν όμοιο προφίλ του κοινωνικοφοβικού ατόμου.

Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια;

Παρουσία έντονης κοινωνικής δυσκολίας (αναστολής), αισθημάτων ανεπάρκειας, αναξιότητας και υπερευαισθησίας στην αρνητική εκτίμηση, που αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και τον ακολουθεί σε μία ποικιλία καταστάσεων, όπως φαίνεται από τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

(1) Το άτομο αποφεύγει επαγγελματικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σημαντική διαπροσωπική επαφή, εξαιτίας φόβων κριτικής, αποδοκιμασίας ή απόρριψης.

(2) Είναι απρόθυμο να εμπλακεί με ανθρώπους συναισθηματικά και όχι μόνο, εκτός αν είναι βέβαιο ότι θα γίνει αρεστό και αποδεκτό.

(3) Αισθάνεται ευάλωτο μέσα στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις εξαιτίας του φόβου μήπως ντροπιαστεί,  γελοιοποιηθεί ή απορριφθεί.

(4) Είναι υπερευαίσθητο με τη σκέψη, ότι μπορεί  να το κριτικάρουν  αρνητικά ή το απορρίψουν στις κοινωνικές συναναστροφές.

(5) Αναστέλλει την εμπλοκή του σε νέες διαπροσωπικές καταστάσεις εξαιτίας αισθημάτων ανεπάρκειας και αναξιότητας.

(6) Θεωρεί τον εαυτό του κοινωνικά αδέξιο, προσωπικά μη ελκυστικό ή κατώτερο από τους άλλους.

(7) Είναι συνήθως απρόθυμο να διακινδυνέψει προσωπικά ή να εμπλακεί σε νέες δραστηριότητες, διότι αυτές μπορεί να αποδειχθεί ότι θα το φέρουν σε δύσκολη θέση ή ότι θα αποκαλυφθεί η πραγματική πλευρά του εαυτού του, που είναι πολύ άσχημη και ανεπαρκή.

Ποια είναι η θεραπεία;

Ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν τα άτομα αυτά να ξεπεράσουν το κοινωνικό τους άγχος και ν' αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις που να βασίζονται στην ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη.

Μπορεί να εκπαιδευτεί από τον θεραπευτή, σε κοινωνικές δεξιότητες, στην θετική δυναμική παρουσία (assertiveness training) και συστηματική απευαισθητοποίηση των τοξικών σκέψεων για να ξεπεραστεί η ντροπαλότητα και το κοινωνικό άγχος. 

Γνωστικές τεχνικές μπορεί να διορθώσουν τις παραμορφώσεις της σκέψης αυτών των ατόμων, που συχνά νομίζουν πως ό,τι πουν και κάνουν είναι μειωτικό και άνευ αξίας.

          Όπως επισημάνατε κι εσείς πιστεύω, όλα είναι μες το μυαλό μας και ειδικά σε ότι αφορά τις φοβίες μας, είναι αποκτήματα από άλλους («σημαντικοί άλλοι» αναφέρονται στην Ψυχολογία, οι γονείς, τροφός, κ.λ.π), που  θα μας ταλαιπωρούν για μια ζωή, εάν δεν μπορέσουμε να μετατρέψουμε  όλα αυτά τα αρνητικά (αφύσικα)  συναισθήματα σε φυσικά συναισθήματα. 

Να θυμάστε ότι ένας φυσικός θυμός διαρκεί μόλις δέκα πέντε δευτερόλεπτα, μετά αν παραμείνει, νοιώθουμε ότι παθαίνουμε νευρικό κλονισμό, μας κατακλύζουν τόσο άσχημα συναισθήματα που όχι μόνο πληγώνουμε τον εαυτό μας, αλλά πραγματικά τον δολοφονούμε…χάνοντας την όμορφη πλευρά της ζωής μας….γιατί παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα σκαμπανεβάσματα, η Ζωή είναι ωραία.

Απολαύστε τη Ζωή….βιώνοντας μόνο φυσικά συναισθήματα και θα δείτε ότι θα νοιώθετε πλήρεις και δημιουργικοί…  

Να είστε πάντα υγιείς και αισιόδοξοι.. Καλή συνέχεια!!!

Πηγές:

- www.google/ Αγάπη και Εξέλιξη.

- Elisabeth K. Ross,  «Θάνατος, μια αλλαγή ζωτικής σημασίας», 2001, Εκδ. Έσοπτρον.