Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή της Προσωπικότητας

Η «προσωπικότητα»  είναι  ένα σύνολο σχετικά μόνιμων τάσεων, διαθέσεων, πεποιθήσεων, επιθυμιών, αξιών και σχημάτων συμπεριφοράς που απαρτίζουν την ταυτότητά μας και καθορίζουν τους τρόπους με τους οποίους το άτομο σκέφτεται και συμπεριφέρεται , δηλ. αυτό που είναι.

Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι ένα σύνολο από δυσπροσαρμοστικές, ακραίες και δύσκαμπτες σκέψεις, συναισθήματα και σχήματα συμπεριφοράς, που βιώνονται σταθερά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το άτομο με διαταραχή προσωπικότητας δεν αντιλαμβάνεται εύκολα ότι ο τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς του είναι δυσλειτουργικός και ότι το ίδιο συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στα προβλήματά του.

Έχει την τάση να προσαρμόζει και να μεταβάλλει στη σκέψη του το εξωτερικό περιβάλλον ώστε να εμφανίζεται σύμφωνο με τη διαταραγμένη εικόνα του ίδιου του ατόμου (αλλοπλαστικά συμπτώματα).

Συνεπώς το άτομο θεωρεί τη συμπεριφορά και τα συναισθήματά του απολύτως δικαιολογημένα και αποδίδει τα προβλήματά του στο περιβάλλον και στους άλλους με αποτέλεσμα να ζητά πολύ δύσκολα τη βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

    Ας εστιάσουμε όμως σε μια συγκεκριμένη, στην Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή.

Ποια είναι τα κλινικά  χαρακτηριστικά;

Η «Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική» διάσταση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι περιλαμβάνει τρία επίπεδα:

1) την Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (ΨΚΔ) (που λεγόταν παλιότερα Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Νεύρωση), που αναφέρεται  στις Αγχώδεις Διαταραχές

2) τον «ψυχαναγκαστικά καταναγκαστικό τρόπο (ή στιλ) ζωής», που περιλαμβάνει στοιχεία/ χαρακτηριστικά της Ψυχαναγκαστικής Καταναγκαστικής Διαταραχής της Προσωπικότητας - τελειοθηρία, επιμονή, εμμονή στις λεπτομέρειες, τάξη, ακρίβεια, συστηματική εργασία κτλ., που είναι όμως στα φυσιολογικά όρια και είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικά (πολλοί τεχνικοί, γιατροί, δικηγόροι και άλλοι επιστήμονες εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή) και

3) την Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή της Προσωπικότητας (ΨΚΔΠ), όπου τα ψυχαναγκαστικά καταναγκαστικά στοιχεία /χαρακτηριστικά είναι άκαμπτα και παραβλάπτουν τη λειτουργία

Πως αναγνωρίζεται η διαταραχή;

        Στις κοινωνικές του σχέσεις παρουσιάζεται άκαμπτος και δυσκολεύεται να ανταποδώσει κοπλιμέντα. ΄Οταν διεισδύει σε παρέες και δεν νιώθει ότι κάποιος συνολικά έλεγχος του ανήκει θυμώνει συγκεκαλυμμένα και αγχώνεται. 

         Ιδιαίτερα στα συναισθήματα τρυφερότητας δυσκολεύεται πολύ ενώ σε όλα τα άλλα είδη συναισθημάτων παρουσιάζεται σταθερός και ελεγχόμενος. Διαλέγει σταθερές παρέες οι οποίες μπορεί κα να διατηρηθούν πολλά χρόνια. 
  

          Παρουσιάζεται πολλές φορές γκρινιάρης, τσιγκούνης και μαγκούφης.

Υπάρχει έντονη ενασχόληση του ατόμου με την τάξη, την τελειοθηρία και τον ψυχικό και διαπροσωπικό έλεγχο, σε βάρος της ευελιξίας, της ανοιχτοσύνης και της αποδοτικότητας, ο οποίος αρχίζει νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι παρών σε μία ποικιλία καταστάσεων, όπως φαίνεται από τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

(1) το άτομο έχει έντονη ενασχόληση με λεπτομέρειες, κανόνες, λίστες, την τάξη, την οργάνωση ή τα προγράμματα, σε βαθμό που το κύριο σημείο της δραστηριότητας χάνεται

(2) εμφανίζει τελειοθηρία που παρεμποδίζει την ολοκλήρωση μιας εργασίας (π.χ. το άτομο είναι ανίκανο να ολοκληρώσει μία προγραμματισμένη δουλειά επειδή δεν πληρούνται οί δικές του υπερβολικά αυστηρές απαιτήσεις)

(3) είναι υπερβολικά αφοσιωμένο στην εργασία και την παραγωγικότητα με αποκλεισμό των δραστηριοτήτων του ελεύθερου χρόνου και των φιλικών σχέσεων (που δεν εξηγείται από φανερή οικονομική ανάγκη)

(4) είναι υπερβολικά ευσυνείδητο, λεπτολόγο και άκαμπτο σε θέματα ηθικής, ηθών ή αξιών (που δεν εξηγείται από πολιτισμική ή θρησκευτική ταυτοποίηση)

(5) είναι ανίκανο να πετάξει φθαρμένα ή χωρίς αξία αντικείμενα ακόμα και όταν δεν έχουν συναισθηματική αξία.

(6) είναι απρόθυμο να κάνει καταμερισμό καθηκόντων ή να δουλέψει με άλλους, εκτός εάν αυτοί υποταχθούν στον ακριβή δικό του τρόπο που κάνει τα διάφορα πράγματα

(7) υιοθετεί ένα τσιγκούνικο τρόπο στο ξόδεμα των χρημάτων, τόσο για τον εαυτό του, όσο και για τους άλλους τα χρήματα θεωρούνται σαν κάτι που πρέπει να συσσωρευτεί και διαφυλαχθεί για μελλοντικές καταστροφές

(8) εμφανίζει ακαμψία και ισχυρογνωμοσύνη

Ποια είναι η Θεραπεία;

          Αν διαθέτετε κάποιο συγκεκριμμένο προφίλ από αυτά καλό θα ήταν να αρχίσετε να αναρωτιέστε για τους τρόπους που τα παιδικά βιώματα ώθησαν την ανάπτυξη τους. 

           Επίσης αν καταλήξετε ότι αυτά τα χαρακτηριστικά σας δυσχεραίνουν τη ζωή σας καθημερινά, σταθερά και επαναλαμβανόμενα σημαίνει ότι έχουν εξελιχθεί στην ανάλογη διαταραχή προσωπικότητας και χρειάζονται καθοδήγηση ειδικού

           Ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία είναι η θεραπεία εκλογής. Ο εστιασμός είναι στα συναισθήματα του ατόμου, θετικά και αρνητικά, που εμφανίζονται φυσικά και στη μεταβιβαστική σχέση και από τα οποία το άτομο αμύνεται με τους αμυντικούς μηχανισμούς της μόνωσης, εκλογίκευσης, διανοητικοποίησης, αντισταθμιστικής συμπτωματολογίας κ.ά.

        Έτσι, αντιστέκεται στην ερμηνευτική προσπάθεια και στην εναισθησία των συναισθημάτων του με προσκόλληση σε ιδέες και λογικά σχήματα.

        Ο θεραπευτής υπομονετικά βοηθά το άτομο να έρθει σ' επαφή με τον απειλητικό γι' αυτό συναισθηματικό του κόσμο, προσέχοντας επίσης να μην εμπλακεί σε ανταγωνιστική σχέση μαζί του (την οποία τείνει το άτομο ν' αναπτύξει λόγω του φόβου που έχει να μην υποκύψει σε εξωτερικό έλεγχο και εξουσία).

Γνωστικές τεχνικές που απευθύνονται στις άκαμπτες πεποιθήσεις και αξίες των ατόμων αυτών μπορεί επίσης να βοηθήσουν.

        Επειδή στην περίπτωση των διαταραχών, αναφερόμαστε ουσιαστικά σε χρόνια χαρακτηριστικά η θεραπεία δεν μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμη. Η φαρμακοθεραπεία είναι δευτερεύουσα έναντι της ψυχοθεραπείας. 

Πηγή:www.google/Ψυχώσεις και θεραπεία.